Phân tích 5 điểm kiểm soát quan trọng nhất trong chuỗi cung ứng, từ canh tác đến lưu kho, gây suy giảm hàm lượng hoạt chất của dược liệu. Hướng dẫn áp dụng tiêu chuẩn GSP.

Chất lượng dược liệu là yếu tố cốt lõi quyết định hiệu quả điều trị và tính an toàn của sản phẩm. Tuy nhiên, các hoạt chất sinh học (API) – thành phần quyết định công dụng chữa bệnh rất dễ bị suy giảm hoặc biến đổi do tác động môi trường và sai sót trong quá trình xử lý. Để đảm bảo nguyên liệu đạt tiêu chuẩn, cần một chiến lược quản lý rủi ro xuyên suốt chuỗi cung ứng, không chỉ dừng lại ở khâu kiểm nghiệm cuối cùng.

5 giai đoạn rủi ro làm suy giảm dược tính

Chất lượng dược liệu bị suy giảm không chỉ do một yếu tố mà là kết quả của sự tích lũy sai sót qua nhiều khâu. Dưới đây là 5 điểm rủi ro chính trong chuỗi cung ứng làm suy giảm nghiêm trọng dược tính của nguyên liệu.

1. Rủi ro từ quản lý giống và vùng canh tác

  • Nguồn giống kém chất lượng: Việc sử dụng giống cây đã bị thoái hóa hoặc không được kiểm soát theo tiêu chuẩn GACP (Thực hành tốt nuôi trồng và thu hái) dẫn đến dược liệu có hàm lượng hoạt chất thấp ngay từ đầu.
  • Ô nhiễm hóa chất: Lạm dụng quá nhiều thuốc trừ sâu, phân bón hóa học, hoặc dùng sai cách khiến dược liệu không đạt các yêu cầu nghiêm ngặt về giới hạn kim loại nặng và hóa chất tồn dư.

2. Lỗi thu hoạch & sơ chế tươi

Giai đoạn từ khi cắt hái đến khi sơ chế (sấy khô) là “thời điểm vàng” quyết định dược tính có được bảo toàn hay không. Sai sót trong khâu này sẽ kích hoạt cơ chế tự phân hủy và tạo điều kiện cho vi sinh vật xâm nhập:

  • Thu hoạch không đúng chu kỳ sinh trưởng, bỏ lỡ thời điểm vàng (khi hoạt chất đạt nồng độ cao nhất) sẽ khiến hàm lượng hoạt chất kém ngay từ đầu.
  • Ngay sau khi dược liệu bị cắt hoặc hái, các enzyme nội bào được kích hoạt. Chúng nhanh chóng phân giải các hoạt chất quý (như glycoside, alkaloid) thành các chất kém hoặc không còn được tính, dẫn đến suy giảm mạnh chất lượng.
  • Thiếu vệ sinh tại khu vực và dụng cụ thu hái khiến dược liệu tươi dễ dàng nhiễm nấm mốc, vi khuẩn, hoặc các vật ngoại lai (đất, cát).

3. Mất hoạt chất do sơ chế và xử lý nhiệt sai

Sấy khô là khâu quan trọng nhất quyết định hàm lượng hoạt chất còn lại trước khi bảo quản:

  • Kiểm soát nhiệt độ không chính xác: Nhiệt độ quá nóng làm bay hơi hoặc phá hủy các hoạt chất nhạy cảm với nhiệt, còn nhiệt độ quá lạnh tạo điều kiện cho nấm mốc và vi sinh vật phát triển, thậm chí sinh ra độc tố nguy hiểm (mycotoxin).
  • Dược liệu còn ẩm (trên 13%): Nếu dược liệu chưa được sấy khô hoàn toàn, chúng sẽ rất dễ bị ẩm trở lại và bị nấm mốc phát triển nhanh chóng trong kho.

4. Sai sót trong việc kiểm soát môi trường bảo quản

Kể cả khi đã sấy khô, dược liệu vẫn tiếp tục bị giảm chất lượng nếu kho không được kiểm soát môi trường:

  • Độ ẩm: Môi trường quá ẩm (trên 75% RH) là yếu tố trực tiếp gây nấm mốc, sinh sản côn trùng và thúc đẩy phản ứng thủy phân.
  • Nhiệt độ: Nhiệt độ cao làm tăng tốc độ của mọi phản ứng hóa học, bao gồm cả phản ứng phân hủy hoạt chất và phản ứng oxy hóa.
  • Ánh sáng: Ánh sáng, đặc biệt là tia UV, có thể gây ra phản ứng quang hóa, phá hủy cấu trúc của các hợp chất không bền ánh sáng.
  • Phản ứng oxy hóa: Nếu không kiểm soát chặt chẽ dễ làm ôi thiu và giảm giá trị sinh học của nhiều chất.

5. Lỗi đóng gói và quản lý hậu cần

Sai sót ở khâu cuối có thể làm hỏng mọi nỗ lực kiểm soát trước đó, đặc biệt là đối với dược liệu nhạy cảm:

  • Sử dụng vật liệu đóng gói không thích hợp, bao bì dễ thấm ẩm, không cản sáng hoặc không đủ độ bền để bảo vệ dược liệu khỏi va đập cơ học trong quá trình vận chuyển.
  • Vận chuyển bằng phương tiện không duy trì được điều kiện nhiệt độ/ độ ẩm ổn định: Sự thay đổi môi trường đột ngột trong quá trình vận chuyển dễ khiến dược liệu bị hỏng, làm tăng tốc độ phân hủy enzyme và thúc đẩy nấm mốc phát triển nhanh chóng.

Giải pháp bảo quản áp dụng tiêu chuẩn GSP

GSP (Good Storage Practice) là hệ thống quy định bắt buộc nhằm kiểm soát các yếu tố môi trường, quy trình vận hành kho, đảm bảo chất lượng của dược liệu để đạt hàm lượng hoạt chất tối đa. Tại Anvy, chúng tôi coi GSP là lớp bảo vệ cuối cùng, quyết định hiệu lực dược lý của nguyên liệu trước khi đưa đến tay đối tác.

1. Kiểm soát môi trường kho hàng

Anvy đã đầu tư hệ thống kho đạt chuẩn GSP, đảm bảo các điều kiện bảo quản nghiêm ngặt cho từng loại dược liệu:

  • Nhiệt độ: Kho được phân loại thành kho nhiệt độ thường (dưới 30℃), kho mát (8℃ – 15℃) và kho lạnh (2℃ – 8℃) tùy theo yêu cầu. Toàn bộ kho được trang bị máy ghi nhiệt độ tự động, giám sát và lưu trữ dữ liệu 24/7 để đảm bảo không có sai lệch.
  • Độ ẩm (RH): Hệ thống hút ẩm công nghiệp hiện đại được sử dụng để duy trì độ ẩm lý tưởng tối đa 60% RH, nhằm ức chế sự phát triển của nấm mốc và giảm thiểu phản ứng thủy phân.
  • Thiết kế kho kín, cản sáng tuyệt đối, cùng với chương trình kiểm soát côn trùng, sâu mọt định kỳ đảm bảo môi trường lưu trữ vô trùng và ổn định.

2. Nguyên tắc thiết kế cơ sở và vận hành kho

  • Phân khu vực chức năng: Kho Anvy được phân chia thành các khu vực riêng biệt, được kiểm soát truy cập nghiêm ngặt: Khu vực chờ kiểm nghiệm (Quarantine In), khu vực hàng đã đạt chuẩn (Approved), và khu vực hàng bị loại/chờ xử lý (Rejected/Quarantine Out). Sự tách biệt này là bắt buộc để ngăn ngừa nhiễm chéo.
  • Nguyên tắc khoảng cách an toàn: Dược liệu được đặt trên Pallet, cách sàn, tường và trần theo quy tắc GSP (tối thiểu 10cm cách sàn và 50cm cách tường/trần) để đảm bảo thông gió, vệ sinh và phòng cháy chữa cháy.
  • Luân chuyển (FIFO/FEFO): Áp dụng nguyên tắc nhập trước xuất trước (FIFO) và hết hạn trước xuất trước (FEFO) để ngăn ngừa dược liệu lưu kho quá lâu, dẫn đến suy giảm hoạt chất theo thời gian.

3. Quản lý chất lượng và hệ thống hồ sơ minh bạch

Anvy duy trì hệ thống hồ sơ điện tử đầy đủ và minh bạch về giám sát môi trường (nhiệt độ, độ ẩm) và hồ sơ kiểm kê chính xác. Hệ thống này cho phép truy xuất nguồn gốc của từng lô hàng một cách dễ dàng, giúp đánh giá lịch sử bảo quản và xử lý nhanh chóng nếu có vấn đề phát sinh, đảm bảo trách nhiệm giải trình cao nhất.

KẾT LUẬN

Việc duy trì hiệu quả của dược liệu là một hành trình khép kín, từ việc tạo ra nguyên liệu chất lượng cao, bảo quản đúng cách, đến xử lý bằng công nghệ hiện đại. Tại Anvy, việc áp dụng GSP không chỉ là tuân thủ quy định mà là nền tảng cốt lõi để bảo toàn hoạt chất, nâng cao chất lượng dược liệu.

TƯ VẤN HỢP TÁC CUNG ỨNG DƯỢC LIỆU ĐẠT CHUẨN

Liên hệ Hotline: 1800.234.558